Νίκος Δερεδάκης

  Οι περισσότεροι από εμάς, ακούγοντας για την επανάσταση του 1821, έρχονται στο νου μας οι περιοχές του Μωριά και της Ρούμελης και ήρωες όπως ο Κολοκοτρώνης, ο Καραϊσκάκης, ο Παπαφλέσσας, ο Κανάρης, ο Μιαούλης η Μπουμπουλίνα και τόσοι άλλοι. Για την Κρήτη, οι γνώσεις μας είναι αρκετά περιορισμένες, όχι λόγω έλλειψης ιστορικών πηγών, αλλά επειδή η Μεγαλόνησος δεν ευτύχησε να συμπεριληφθεί στο πρώτο ελληνικό κράτος και ως εκ τούτου τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν κατά τη μεγάλη επανάσταση, δεν αναφέρονται στις μεγάλες γενικές Ιστορίες και ιδίως στην Ιστορία που διδάσκεται στο ελληνικό σχολείο.

  Η Αμπαδιά , σαν γεωγραφικός προσδιορισμός, καταλαμβάνει τη μισή περίπου έκταση, στα νότια της επαρχίας Αμαρίου, στα νοτιοδυτικά του Ψηλορείτη και παλιότερα περιελάμβανε δώδεκα με δεκατρία χωριά.   Κατά μία ερμηνεία,  πήρε το όνομά της τον 9 Ο   μ.Χ. αιώνα από τον Αμπάδ,  Σαρακηνό σεΐχη που εγκαταστάθηκε στην ορεινή αυτή περιοχή με τους άνδρες του μετά την κατάληψη της Κρήτης από τους Σαρακηνούς το 830 μ.Χ. Οι Αμπαδιώτες Σαρακηνοί παρέμειναν στην περιοχή αυτή και κατά την τουρκοκρατία. Κατά μια άλλη εκδοχή, οι Αμπαδιώτες ήταν Άραβες πολεμιστές που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μετά την τουρκική κατάληψη του νησιού.

  Η Ιερά Μονή Αρκαδίου είναι γνωστή στον πολύ κόσμο, εντός και εκτός της Κρήτης, από την περίφημη ολοκαύτωση των υπερασπιστών της κατά την επανάσταση του 1866. Η στρατηγική, όμως, θέση της Μονής, στο σταυροδρόμι των επαρχιών Μυλοποτάμου, Αμαρίου και Ρεθύμνης, καθώς και η φρουριακή οχύρωσή της, την καθιστούσε μήλον της έριδος ανάμεσα στις αντιμαχόμενες πλευρές σε όλες, σχεδόν, τις επαναστάσεις του κρητικού λαού εναντίον των Οθωμανών.

  Το 1881 πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη η πρώτη μεγάλη και με επιστημονικά κριτήρια και εργαλεία, απογραφή. Έως τότε είχαν γίνει και άλλες απογραφές, που όμως, τα αποτελέσματά τους, αμφισβητούσαν τόσο οι χριστιανοί όσο και οι μουσουλμάνοι κάτοικοι του νησιού. Ο τότε Γενικός Διοικητής Κρήτης Ιωάννης Φωτιάδης ανέθεσε το μεγάλο και δύσκολο αυτό εγχείρημα στον Γενικό Γραμματέα της Γενικής Διοίκησης Νικόλαο Σταυράκη.

  Εισαγωγή Τον Ιανουάριο  του 1868, μετά τη μεγάλη κρητική επανάσταση του 1866, υπογράφεται  ο  Οργανικός Νόμος , ο οποίος παραχωρούσε μερικά προνόμια στους χριστιανούς, όπως η χορήγηση αμνηστίας στους επαναστάτες, η θεσμοθέτηση φορολογικών ελαφρύνσεων, η συμμετοχή των χριστιανών σε διοικητικές θέσεις και η ισοτιμία της ελληνικής γλώσσας με την τουρκική στην επίσημη διοίκηση.

  Πέρασαν κιόλας σαράντα ημέρες, πατέρα, από τότε που έφυγες από κοντά μας. Ήταν 10 του Νοέμβρη, αξέχαστα, που τότε πνίγηκε ολάκερο το Ρέθυμνο από τις καταστροφικές πλημμύρες. Και μαζί, πατέρα, πνιγήκαμε κι εμείς, η οικογένειά σου, στην ανείπωτη θλίψη και στον καημό τον μεγάλο από το αδόκητο φευγιό σου…

  Με μεγάλη ικανοποίηση διάβασα πολύ προσεκτικά το άρθρο-πρόταση του αρχιτέκτονα Μάνου Τσάκωνα σχετικά με την κατασκευή ενός εμβληματικού κτηρίου, μοντέρνας αρχιτεκτονικής, χώρου πολιτισμού, στην απόληξη της χερσονήσου που κατασκευάστηκε για να δημιουργηθεί η μαρίνα της πόλης του Ρεθύμνου.