Η παλαιότερη ξύλινη θύρα του Ρεθύμνου

 

Το Ρέθυμνο έχει μια μακραίωνη ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Ειδικά για την περίοδο της Τουρκοκρατίας, το Ρέθυμνο κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς το 1646 και οι τελευταίοι Τουρκοκρητικοί αποχώρησαν από την πόλη το 1924 με τη Συνθήκη της Λωζάνης. Από το 1898, όμως, είχαμε την Κρητική Πολιτεία που η Κρήτη ήταν αυτόνομο κράτος με δική της Βουλή και νόμους.

Περιδιαβαίνοντας τους δρόμους της παλιάς πόλης του Ρεθύμνου συναντούμε πάμπολλα κτήρια βενετικής, αλλά κυρίως οθωμανικής περιόδου, δημόσια, αλλά και ιδιωτικά. Εντυπωσιακά είναι τα θυρώματα, σε διάφορους ρυθμούς, κυρίως κορινθιακού, με τις ξύλινες πόρτες, όμως, να έχουν αντικατασταθεί, στο μεγαλύτερο μέρος τους, αφού η φθορά του χρόνου είναι αδυσώπητη στο ξύλο, λόγω υγρασίας και πλημμελούς συντήρησης. Έτσι, συναντάμε ελάχιστες ξύλινες πόρτες που να ανάγονται σε προηγούμενες ιστορικές περιόδους. Ακόμα λιγότερες, αν όχι ελάχιστες, είναι αυτές που φέρουν διακριτικά σύμβολα που να μας δίνουν ακριβείς πληροφορίες για την περίοδο που κατασκευάστηκαν.

Μία τέτοια ξύλινη πόρτα, ρημαδιασμένη από τη φθορά του χρόνου αλλά και της εγκατάλειψης, βρίσκεται στην οδό Νικηφόρου Φωκά, στον αριθμό 51. Η οδός Νικηφόρου Φωκά, ή Μακρύ Στενό για τους παλιότερους Ρεθεμνιώτες, «Ουζούν Γιολ» ή «Ουζούν σοκάκ» για τους Τούρκους, ήταν ένας δρόμος που κατοικούταν σχεδόν αποκλειστικά από Μουσουλμάνους την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Το alem στην ξύλινη θύρα της οδού Νικηφόρου Φωκά 51

Στη συγκεκριμένη ξύλινη πόρτα, η οποία φαίνεται, λόγω παλαιότητας, ότι ήταν η αρχική πόρτα του κτηρίου, υπάρχει ανάγλυφο το μουσουλμανικό θρησκευτικό σύμβολο «alem», τέμενος με μισοφέγγαρο, δηλαδή, που το συναντάμε και σε άλλα μουσουλμανικά μνημεία του Ρεθύμνου, κυρίως, όμως ανάγλυφο πάνω σε πωρόλιθο. Χαρακτηριστικά, το συναντάμε στην εξωτερική είσοδο του «τούρκικου σχολείου», που σήμερα οδηγεί στην πλατεία Μικρασιατών, αλλά και στον πεσσό της κρήνης Rimondi.

Το alem στο θύρωμα του "τούρκικου" σχολείου.

Το περίτεχνο alem στην κρήνη Rimondi

Δεν το συναντάμε, όμως, σε καμιά ξύλινη πόρτα, πλέον, αφού όσες σίγουρα υπήρχαν, με αυτό το σύμβολο στο Ρέθυμνο, έχουν καταστραφεί με την πάροδο του χρόνου και έχουν αντικατασταθεί με νεότερα ξύλινα κουφώματα.

Αυτό, με πάσα επιφύλαξη, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ξύλινη θύρα της οδού Νικηφόρου Φωκά 51, είναι η παλαιότερη που υπάρχει στο Ρέθυμνο και χρονικά ανάγεται στην περίοδο πριν το 1898 που το μουσουλμανικό στοιχείο υπερτερούσε τόσο πληθυσμιακά όσο και διοικητικά στο Ρέθυμνο, αλλά και στην Κρήτη συνολικά.