ΠΑΣΟΚ: Από τον Ανδρέα στον Σημίτη. Η Κρήτη στο επίκεντρο. ΜΕΡΟΣ 1ο

 

Το ΠΑΣΟΚ ιδρύθηκε από τον Ανδρέα Γ. Παπανδρέου στις 3 Σεπτεμβρίου 1974, αμέσως μετά από την επανόρθωση της Δημοκρατίας στη χώρα. Το τρίπτυχο που προσδιορίζει τον ιδεολογικό προσανατολισμό του, σύμφωνα με την ιδρυτική του διακήρυξη, είναι, εθνική ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία, κοινωνική απελευθέρωση. Η δυναμική του νέου φορέα δεν ήταν την εποχή εκείνη άμεσα ορατή και η επιτυχής έκβαση του εγχειρήματος κάθε άλλο από παρά προκαθορισμένη ήταν. Η «αντιιμπεριαλιστική» τοποθέτηση της ιδρυτικής διακήρυξης, συνέδεσαν το ΠΑΣΟΚ, όσο κανέναν άλλο κομματικό φορέα, με τον κοινωνικό-πολιτικό ριζοσπαστισμό της εποχής.   Συμμετέχει στις πρώτες εκλογές που διεξάγονται στην Ελλάδα, μετά την πτώση της Δικτατορίας, στις 17 Νοεμβρίου 1974, λαμβάνοντας ποσοστό 13,58%, εκλέγοντας 12 βουλευτές. Στην Κρήτη εξέλεξε έναν Βουλευτή, στον νομό Ηρακλείου, τον 55χρονο οικονομολόγο και αντιστασιακό Γεώργιο Ψαρράκη, λαμβάνοντας ποσοστό 16,60%.

            Στις πρόωρες εκλογές της 20^ης Νοεμβρίου 1977, το ΠΑΣΟΚ αναδείχθηκε Αξιωματική Αντιπολίτευση, με ποσοστό 25,34%, καταλαμβάνοντας 93 έδρες στο ελληνικό Κοινοβούλιο. Στην Κρήτη εξέλεξε έξι βουλευτές. Τον πολιτικό μηχανικό και μετέπειτα Δήμαρχο Ηρακλείου, Κώστα Ασλάνη και τον οικονομολόγο και μετέπειτα Υπουργό Οικονομικών, Μανώλη Δρετάκη στο Ηράκλειο, τον αντιστασιακό Σήφη Βαλυράκη και τον δικηγόρο Σήφη Μιχελογιάννη στα Χανιά, τον δικηγόρο Γιώργο Περράκη στο Ρέθυμνο και τον καθηγητή Χατζηνάκη Εμμανουήλ στο Λασίθι.

            Οι εκλογές της 18^ης Οκτωβρίου 1981 βρίσκουν μεγάλο νικητή το ΠΑΣΟΚ που λαμβάνει ποσοστό 48,07% και εκλέγει 172 βουλευτές. Ο νέος πρωθυπουργός, Ανδρέας Παπανδρέου, το βράδυ των εκλογών δηλώνει χαρακτηριστικά: «Γιορτάζουμε τη νίκη της Αλλαγής. Το ΠΑΣΟΚ είναι τώρα κυβέρνηση όλων των Ελλήνων και ζητά από τον λαό μας συμφιλίωση. Λήθη στο παρελθόν. Όλοι μαζί εμπρός για το μεγάλο, αξιόλογο έργο της οικοδόμησης της Νέας Ελλάδας».

            Στις εκλογές που διεξάγονται στις 2 Ιουνίου 1985, το ΠΑΣΟΚ παραμένει στην κυβέρνηση με ποσοστό 45,82%, εξασφαλίζοντας 161 έδρες στο Κοινοβούλιο. Στις διαδοχικές, τριπλές εκλογικές αναμετρήσεις της περιόδου 1989-1990, που διεξάγονται στη σκιά του σκανδάλου Κοσκωτά, το ΠΑΣΟΚ ηττάται και επιστρέφει στα έδρανα της αξιωματικής αντιπολίτευσης εκλέγοντας, τελικά, 123 βουλευτές, ενώ ο Πρόεδρός του, Ανδρέας Παπανδρέου, οδηγείται στο Ειδικό Δικαστήριο από το οποίο αθωώνεται. Στις εκλογές που διεξάγονται στις 10 Οκτωβρίου 1993, το ΠΑΣΟΚ επιστρέφει στην εξουσία λαμβάνοντας ποσοστό 46,88% και άνετη πλειοψηφία με 170 έδρες στο Κοινοβούλιο. Στην Κρήτη λαμβάνει ποσοστό 59,64%, εκλέγοντας 11 από τους συνολικά 15 βουλευτές του νησιού.

            Η υγεία του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ και Πρωθυπουργού της χώρας, Ανδρέα Παπανδρέου, είναι ήδη σοβαρά κλονισμένη και η κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος, μετά την παραίτηση Παπανδρέου, εκλέγει πρωθυπουργό τον Κώστα Σημίτη, στις 18 Ιανουαρίου 1996, ενώ ο Ανδρέας Παπανδρέου πεθαίνει λίγους μήνες αργότερα, στις 23 Ιουνίου, σε ηλικία 77 ετών. Λίγες ημέρες μετά τον θάνατο του Παπανδρέου, το 4^ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, μετά από μια θυελλώδη συνεδρίαση, εκλέγει για Πρόεδρό του τον ήδη εκλεγμένο Πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη.

(Το κείμενο αποτελεί εισαγωγικό μέρος εργασίας του μεταπτυχιακού στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης).

 

ΠΗΓΕΣ

Βερναρδάκης Χ. (1995). Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα1974-1985. Σχέσεις εκπροσώπησης και σχέσεις νομιμοποίησης στο φως του πολιτικού και κοινωνικού ανταγωνισμού. Διδακτορική διατριβή, Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Δρεττάκης, Μ. (1991). Η ανατομία της Βουλής, 1974-1990. Gutenberg.

ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής. Η Ιστορία μας. https://pasok.gr/history/   

Τζιοβάρας, Γ., & Χιώτης, Β. (2004). Ο Πολιτικός Χάρτης της Μεταπολίτευσης, 1974-2006. Λιβάνης.