Η Ιστορία επαναλαμβάνεται αλλά δεν μας διδάσκει!

 

Μιας και η ανέγερση του νέου αστυνομικού μεγάρου απασχολεί έντονα την κοινωνία του Ρεθύμνου το τελευταίο διάστημα, θεωρώ χρέος μου, για μια φορά ακόμη, να ανατρέξω στην Ιστορία, με την παραδοχή ότι η Ιστορία, πάντα, επαναλαμβάνεται και θα πρέπει να διδασκόμαστε από αυτήν.

Θα ξεκινήσω, για μια φορά ακόμη, από τον πρώτο δημοτικό κήπο που δημιουργήθηκε στο Ρέθυμνο το 1894. Είναι το μέρος που υπάρχει η πρόταση να ανεγερθεί το νέο αστυνομικό μέγαρο. Όπως είχα γράψει προ καιρού, αυτός κατασκευάστηκε το 1894 σε έκταση 18.600 τ.μ. που είχε αγοράσει ο Δήμος Ρεθύμνου από τον Τούρκο Χασάν Μπαμπά. Εκείνη την περίοδο σε όλη την οθωμανική αυτοκρατορία έπνεε ο άνεμος ανανέωσης του «Τανζιμάτ», του εξευρωπαϊσμού, δηλαδή του σουλτανικού κράτους.  Ήταν ο πρώτος δημόσιος Κήπος που κατασκευάστηκε στο Ρέθυμνο, ακολουθώντας τα χνάρια των μεγάλων δημόσιων κήπων που υπήρχαν σε όλη την πολιτισμένη Ευρώπη.

Ερχόμενοι οι Ρώσοι στο Ρέθυμνο το 1898, υπήρξε ανάγκη ίδρυσης Νοσοκομείου, μιας και η δημόσια περίθαλψη ήταν κάτι άγνωστο στον τόπο μας. Στον χώρο, λοιπόν, αυτού του πρώτου δημοτικού κήπου, που στο μεταξύ είχε περιέλθει σε πλήρη εγκατάλειψη, λόγω των μακροχρόνιων κρητικών επαναστάσεων, κατασκευάστηκε από τους ομόδοξους Ρώσους το Ρώσικο ή τσάρειο νοσοκομείο, το κτήριο του οποίου χρησιμεύει στις μέρες μας ως κοιτώνας των δόκιμων αστυνομικών. Στον ίδιο χώρο κατασκευάστηκε και το πρώτο Γυμναστήριο του Ρεθύμνου, με εγκαταστάσεις πρωτοποριακές για την εποχή του.

Το Γυμναστήριο και στο βάθος το Ρώσικο Νοσοκομείο.

Οι κοσμοπολίτες, όμως, Ρώσοι, δεν μπορούσαν να αφήσουν τον τόπο που διέμεναν χωρίς δημοτικό κήπο. Έτσι, το ίδιο έτος, το 1898, κατασκευάζουν νέο δημοτικό κήπο στον προμαχώνα του βενετσιάνικου λιμανιού, εκεί που σήμερα βρίσκεται το τελωνείο. Ο κήπος είχε δέντρα, έρποντα φυτά και δεξαμενή με σιντριβάνι. Όταν τον επισκέφθηκε ο Ύπατος Αρμοστής της Κρήτης, πρίγκιπας Γεώργιος, την 1^η Οκτωβρίου 1899, φύτεψε έναν φοίνικα, που για πολλά χρόνια στόλιζε το τοπίο. Αυτός ο ωραίος=γκιουλ κήπος=μπαξές έδωσε το όνομά του στην περιοχή Γκιουλούμπασης. Ο κήπος αυτός γκρεμίστηκε το 1930 για να κατασκευαστεί το τελωνείο.

Ο Πρίγκιπας Γεώργιος φυτεύει τον φοίνικα στον Δημοτικό Κήπο του Λιμανιού.

Μετά την συνθήκη της Λωζάνης το 1922 και την ανταλλαγή των πληθυσμών, ήρθαν στο Ρέθυμνο οι πρόσφυγες από τη μικρά Ασία και εγκατέλειψαν την πόλη οι μουσουλμάνοι κάτοικοί της. Έξω από την τότε πόλη και απέναντι από την Μεγάλη Πόρτα, υπήρχαν τα Μεζάρια, τα τούρκικα δηλαδή νεκροταφεία. Αυτή η τεράστια έκταση, που σήμερα περιλαμβάνει τον Δημοτικό κήπο, το πάρκινγκ και τον χώρο του 3^ου Γυμνασίου Λυκείου, είχε απαλλοτριωθεί από το 1918 από τον Γενικό Διοικητή Κρήτης.

Με την ανέχεια και την εξαθλίωση που υπήρχε, πολλοί προσπάθησαν να οικειοποιηθούν την έκταση για καλλιέργεια. Ο τότε Δήμαρχος, Μενέλαος Παπαδάκης, πήρε μια γενναία και πρωτοποριακή απόφαση για την εποχή του. Να δημιουργήσει στον χώρο έναν πρότυπο δημοτικό κήπο, αφού ο κήπος του λιμανιού είχε αρχίσει να φθίνει. Υπήρξαν τεράστιες διαφωνίες και ενστάσεις για αυτή την απόφαση, αλλά ο Δήμαρχος δεν έκανε πίσω! Την επόμενη χρονιά ανέλαβε Δήμαρχος ο μεγάλος Τίτος Πετυχάκης. Αυτός έδωσε τη σημερινή μορφή στον δημοτικό μας κήπο. Μάλιστα, ήταν τόσο περήφανος για το έργο του, που όποιος επίσημος επισκέπτης ερχόταν στην πόλη, ο Δήμαρχος τον ξεναγούσε στον δημοτικό κήπο. Ο ίδιος Δήμαρχος φύτεψε τα πεύκα στη Φορτέτζα, και δημιούργησε τα δύο πευκοδάση στις νότιες παρυφές της πόλης, στον Ευλιγιά και στα Πευκάκια.

Ο Δήμαρχος Τίτος Πετυχάκης με τον Ελευθέριο Βενιζέλο 

και την συνοδεία του στον δημοτικό κήπο.

Την ίδια περίοδο, το 1923, φυτεύτηκαν και πολλά δέντρα στην πλατεία Διοικητηρίου, εκεί που σήμερα είναι η πλατεία της Νομαρχίας. Ο χώρος τότε ήταν άδειος και τα μόνα κτίσματα που υπήρχαν, εκτός από το σημερινό κτήριο της Αντιπεριφέρειας, ήταν οι λεγόμενοι ρώσικοι στρατώνες, οι οποίοι γκρεμίστηκαν μετά τη γερμανοκατοχή, αφού τους είχαν βομβαρδίσει και μισοκαταστρέψει οι Γερμανοί.

Η πλατεία Διοικητηρίου ή Σκρυδλώφ, με τους ρώσικους στρατώνες στο βάθος.

Μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς, αρχές της δεκαετίας του 1950, το Ρέθυμνο άρχισε να «εκσυγχρονίζεται». Η πόλη άρχισε να δημιουργεί τις υποδομές της. Για έναν παράξενο και ανεξήγητο λόγο, που κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει καταλάβει, όλες οι υποδομές έπρεπε να φτιαχτούν ΜΕΣΑ στην πόλη. Στα πόδια μας. Δίπλα στο σπίτι μας!

Φτιάχτηκε το νέο λιμάνι. ΜΕΣΑ στην πόλη. Όλοι διαφωνούν για τη θέση του και όλοι κατηγορούν αυτούς που το χωροθέτησαν.

Εργασίες κατασκευής του λιμανιού το 1959.

Φτιάχτηκε το νέο νοσοκομείο του Ρεθύμνου. Φτιάχτηκε και η νέα του πτέρυγα. Κι αυτό ΜΕΣΑ στην πόλη. Όλοι συμφωνούν ότι πρέπει να βγει εκτός πόλης, αλλά τίποτα δεν γίνεται.

Φτιάχτηκε το κολυμβητήριο. Ιδιωτικό μεν, αλλά κι αυτό ΜΕΣΑ στην πόλη. Ακόμα περιμένουμε το νέο δημοτικό κολυμβητήριο, εκτός πόλης.

Η κατασκευή του κολυμβητηρίου το 1968.

Φτιάχτηκε το γήπεδο της Σοχώρας. ΜΕΣΑ στην πόλη κι αυτό. Πέρασαν πολλά χρόνια για να κατασκευαστεί το ΔΑΚ Γάλλου, εκτός πόλης.

Φτιάχτηκε το κλειστό γυμναστήριο «Μελίνα Μερκούρη». Κι αυτό ΜΕΣΑ στην πόλη.

Ο χώρος που κατασκευάστηκε το κλειστό γυμναστήριο "Μελίνα Μερκούρη". Από πίσω το "ξερό" γήπεδο της Σοχώρας και στο βάθος ημιτελής ο περιφερειακός δρόμος.

Το Δημαρχείο του Ρεθύμνου, που τελειώνει η ακριβή ανακατασκευή του, τη δεκαετία του 1970, κατασκευάστηκε κι αυτό στο ΚΕΝΤΡΟ της πόλης. Χρόνια ακούγεται ότι θα μεταφερθεί αλλού.

Το Απολυμαντήριο του Ρεθύμνου, που βρισκόταν στη σημερινή οδό Μοάτσου, γκρεμίστηκε τη δεκαετία του 1970 και στη θέση του ο Δήμος κατασκεύασε τον σημερινό χώρο του Α’ ΚΑΠΗ καθώς και το κτήριο που στεγάζεται το Ταχυδρομείο και το πρώην ΙΚΑ.

Το Απολυμαντήριο του Ρεθύμνου στη σημερινή οδό Μοάτσου.

Ακόμα και το νέο αρχαιολογικό μουσείο που όλοι οραματιζόμαστε κι αυτό ΜΕΣΑ στην πόλη το έχουμε χωροθετήσει.

Και για να ανατρέξουμε στην αρχή του παρόντος δημοσιεύματος, ο χώρος του πρώτου δημοτικού κήπου, που είχε κατασκευαστεί το ρώσικο νοσοκομείο, παραχωρήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1950, για να δημιουργηθεί και να εγκατασταθεί η Σχολή Δοκίμων Αστυφυλάκων. Σωστή η παραχώρηση από πλευράς του Δήμου, για την εποχή της, αφού το «Παντέρμο» Ρέθεμνος αναζητούσε έσοδα ως κοινωνία και η Σχολή θα έδινε κάποια. Βλέπετε, ούτε Πανεπιστήμιο είχαμε τότε, ούτε τουρισμό. Στον ίδιο χώρο θέλουμε να αναγείρουμε σήμερα το νέο αστυνομικό Μέγαρο. Κι αυτό ΜΕΣΑ στην πόλη.

Όλη αυτή την μεταπολεμική περίοδο και ιδίως την 40ετία μετά το 1980, τα αυτοκίνητα στην Κρήτη και κατ΄ επέκταση στο Ρέθυμνο, σύμφωνα με τον κ. Λιονάκη, Πρόεδρο του Συλλόγου πρόληψης τροχαίων ατυχημάτων Κρήτης, έχουν δεκαπλασιαστεί. Την ίδια περίοδο, στην πόλη του Ρεθύμνου, βασικές οδικές αρτηρίες, πέραν αυτών των συνοικιών, έχουν διανοιχτεί δύο: Ο περιφερειακός δρόμος γύρω από τη Φορτέτζα και ο παραλιακός δρόμος από την πλατεία του Άγνωστου Στρατιώτη μέχρι το ρέμα Κουτσολίδι.

Ο παραλιακός δρόμος σταματούσε στο ύψος της σημερινής πλατείας Άγνωστου Στρατιώτη.

Δεν θα καταλήξω σε συμπεράσματα στο παρόν άρθρο. Θα τα αφήσω στους αναγνώστες του…