Απόκριες και Καρναβάλι

 

Βρισκόμαστε πια στο τέλος της Αποκριάς και στην Αρχή της Σαρακοστής. Μιας αποκριάς που κορυφώνεται με τις καρναβαλικές εκδηλώσεις και συνεχίζεται με την Καθαρά Δευτέρα και τα έθιμά της. Και επειδή έχουμε αρχίσει να χάνουμε το πραγματικό νόημα των ημερών, όπως αυτό τουλάχιστον έχει καθιερωθεί από την ορθόδοξη εκκλησία, ας ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στην πραγματική έννοια των Αποκριών.

Οι Απόκριες περιλαμβάνουν τρεις ολόκληρες εβδομάδες. Η πρώτη εβδομάδα των Αποκριών που τελειώνει την Κυριακή του Ασώτου, λέγεται και Προφωνή, επειδή παλιά προφωνούσαν, δηλαδή διαλαλούσαν ότι άρχιζαν οι Απόκριες.

Η δεύτερη εβδομάδα λέγεται Κρεατινή ή της Κρεοφάγου, επειδή έτρωγαν κρέας και δεν νήστευαν ούτε την Τετάρτη ή την Παρασκευή. Η εβδομάδα αυτή γιορτάζεται με γλέντια και φαγοπότια χωρίς κανένα θρησκευτικό περιορισμό. Την Πέμπτη αυτής της εβδομάδας έχουμε και τη λεγόμενη Τσικνοπέμπτη, που όλοι συνηθίζουν να ψήνουν κρέας και να μυρίζουν την «τσίκνα». Η Κυριακή της εβδομάδας αυτής, η Κυριακή της Απόκρεω -και συνεκδοχικά ολόκληρη η περίοδος από την είσοδο του Τριωδίου μέχρι την Καθαρά Δευτέρα- ονομάστηκε έτσι, επειδή συνηθίζεται να μην τρώνε κρέας οι Χριστιανοί, δηλαδή «να απέχουν από το κρέας».

 Η τρίτη εβδομάδα λέγεται Τυρινή ή της Τυροφάγου, επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα σαν ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ κρεοφαγίας και νηστείας, για να προετοιμαστούν σιγά - σιγά για τη νηστεία της Σαρακοστής. Ανάλογη με την ελληνική λέξη Αποκριά είναι και η λατινική λέξη Καρναβάλι (Carneval, Carnevale, από τις λέξεις Carne=κρέας και Vale=μακριά).

Μετά την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς έχουμε την Καθαρά Δευτέρα. Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημάνει το τέλος των Απόκρεω. Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί «καθαρίζονταν» πνευματικά και σωματικά. Είναι μέρα νηστείας αλλά και μέρα αργίας για τους Χριστιανούς. Η νηστεία διαρκεί για 40 μέρες, όσες ήταν και οι μέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο. Μετά την Καθαρά Δευτέρα έχουμε 48 ημέρες μέχρι την Κυριακή της Ανάστασης του Χριστού, το χριστιανικό Πάσχα.

Θα μου πείτε τώρα, ποιος τα τηρεί και ποιος τα κοιτάζει όλα αυτά σήμερα. Σήμερα το μυαλό του καθενός είναι πώς θα καρναβαλιστεί την Κυριακή και σε ποια ταβέρνα με θαλασσινά θα πάει την Καθαρά Δευτέρα. Και όμως. Υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που τα τηρούν όλα αυτά με θρησκευτική ευλάβεια. Και ας μην ξεχνάμε ότι η γενιά των σημερινών πενηντάρηδων και παραπίσω μεγάλωσε και γαλουχήθηκε με αυτά τα ήθη και έθιμα.

Καλό θα είναι και να μην τα εφαρμόζουμε, τουλάχιστον, να τα γνωρίζουμε και να τα κοινωνούμε στις νέες γενιές. Σαν έθνος το έχουμε ανάγκη σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς που διάγουμε.

ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ!