Η προτομή της Χούντας!

 

Από το 1998, που βρέθηκα ως δάσκαλος στο 8^ο Δημοτικό Σχολείο Ρεθύμνου, το βλέμμα μου τράβηξε μια «μπρούτζινη», υπερμεγέθης προτομή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τοποθετημένη πάνω σε υψηλό ξύλινο βάθρο. Η προτομή, δεν είναι βέβαια μπρούτζινη. Είναι φτιαγμένη από γύψο και απλά είναι βαμμένη στο χρώμα του μπρούντζου. Η ίδια προτομή συνέχισε να υπάρχει και τα επόμενα χρόνια και να «κοσμεί» την αίθουσα εκδηλώσεων του σχολείου, αφού κανείς δεν αναρωτήθηκε πώς βρέθηκε εκεί και ποιον σκοπό εξυπηρετεί.

Διενεργώντας, ως Διευθυντής,  πλέον, μια σύντομη έρευνα σε ακαδημαϊκές μελέτες, σχετικές με την εκπαίδευση στην Ελλάδα κατά την περίοδο της δικτατορίας, αλλά και σε δημοσιεύματα εφημερίδων της εποχής, αναφέρεται η πρωτοβουλία της δικτατορίας να διανείμει εννέα (9) προτομές του Μεγάλου Αλεξάνδρου σε σχολεία σε όλη την Ελλάδα στα τέλη του 1971. Υπήρξε συγκεκριμένη καμπάνια, όπου το χουντικός καθεστώς προώθησε τον Μέγα Αλέξανδρο μέσα από την τοποθέτηση προτομών στα σχολεία. Αρχικά διανεμήθηκαν προτομές σε 46 σχολεία των Αθηνών και στη συνέχεια η διανομή επεκτάθηκε σε όλα τα σχολεία της χώρας. Οι προτομές αυτές παρουσιάστηκαν ως «δώρο στην εκπαίδευση» από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις.

Το σχέδιο φαίνεται ότι είχε ιδεολογική σκοπιμότητα: η μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου χρησιμοποιήθηκε από το καθεστώς ως σύμβολο εθνικής συνέχειας και «μεγαλείου», ίσως ενισχύοντας την εικόνα του δικτάτορα Παπαδόπουλου ως «ενωτικού Εθνοκράτορα».

Η κίνηση αυτή εντάχθηκε στο ευρύτερο ιδεολογικό πλαίσιο της δικτατορίας, που αξιοποίησε στοιχεία της αρχαιότητας για να ενισχύσει τον εθνικό και πολιτικό της συμβολισμό.

Η «μήτρα» της προτομής, από την οποία αναπαράχθησαν εκατοντάδες αντίγραφα για τις ανάγκες των σχολείων, φιλοτεχνήθηκε, όπως φαίνεται και στο πλάι του γλυπτού, από τον Τηνιακό γλύπτη Λάζαρο Λαμέρα (1913-1998), ο οποίος είχε διατελέσει καθηγητής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, γλυπτά του οποίου κοσμούν διάφορα μέρη της χώρας.

Θεωρώ, ότι η συγκεκριμένη προτομή, που εξυπηρέτησε συγκεκριμένες πολιτικές και εκπαιδευτικές σκοπιμότητες, θα πρέπει να βρει τη θέση της σε κάποιο σχολικό Μουσείο. Η καλύτερη ιδέα θα ήταν να παραχωρηθεί από το σχολείο μας στο Σχολικό Μουσείο του Δήμου Ρεθύμνης, στην Αμνάτο, ώστε να υπενθυμίζει στους επισκέπτες του πώς λειτουργούσε το εκπαιδευτικό σύστημα στη χώρα μας στα χρόνια της δικτατορίας και τα μηνύματα που προωθούσε σε μαθητές και εκπαιδευτικούς.