Χρονολόγιο σημαντικών γεγονότων κατά το 1ο έτος της επανάστασης του 1821 στην Κρήτη

Μια πρώτη καταγραφή των σπουδαιότερων γεγονότων κατά το 1ο έτος της επανάστασης του 1821 στην Κρήτη. Οι ημερομηνίες μπορεί να διαφέρουν, αφού οι ιστοριογράφοι της κρητικής επανάστασης δεν συμφωνούν απόλυτα. 

14 Μαρτίου: Οι Κρήτες μαθαίνουν για την έκρηξη της επανάστασης στη Μολδοβλαχία.

7 Απριλίου: Πρώτη Σύσκεψη των Σφακιανών αρχηγών στα Γλυκά Νερά.

18 Απριλίου: Γενική Συνέλευση Σφακιανών στο Λουτρό. Πρώτες αποφάσεις για την επανάσταση.

17 Μαίου: Απαγχονισμός στην πλατεία της Σπλάντζιας στα Χανία του Επισκόπου Κισάμου Μελχισεδέκ Δεσποτάκη και του δασκάλου Καλλίνικου Βεροιαίου.

24 Μαίου: Ο Ισμαήλ Αγά Κουντούρης φτάνει στη Μονή του Πρέβελη για να συλλάβει τον Ηγούμενο Μελχισεδέκ Τσουδερό.

25 Μαίου: Ο Μελχισεδέκ Τσουδερός υψώνει την πρώτη σημαία της επανάστασης στον Κουρκουλό του Ροδακίνου.

26 Μαίου: Πρώτες αψιμαχίες Σφακιανών με τους άντρες του Ισμαήλ Αγά Κουντούρη στον Τσιλίβδικα, χειμαδιό της Μονής Πρέβελη.

29 Μαίου: Απόφαση κήρυξη της επανάστασης στην κρήτη, στη Μονή Θυμιανής στα Σφακιά. Ορισμός οπλαρχηγών ανά επαρχία.

14 Ιουνίου: 1^η νικηφόρα μάχη των Κρητικών στο χωριό Λούλο Χανίων. 20 Τούρκοι νεκροί και μόλις ένας Κρητικός.

15 Ιουνίου: Νικηφόρα μάχη των Κρητικών στους Λάκκους Κυδωνίας με 60 νεκρούς μουσουλμάνους. 🔅Σφαγή 300 αμάχων χριστιανών στα Χανιά. Φυλάκιση Επισκόπου Κυδωνίας και Αποκορώνου Καλλίνικου Σαρπάκη.

16 Ιουνίου: Νικηφόρα μάχη των Κρητών στον Αη Γιάννη τον Καημένο Ρεθύμνου. Θάνατος του Ισμαήλ Αγά Κουντούρη. 🔅Σφαγές αμάχων στο Ρέθυμνο. Φυλάκιση Επισκόπου Ρεθύμνου Γεράσιμου Περδικάρη.

17 Ιουνίου: Νικηφόρα μάχη των χριστιανών στο Σπήλι Αγίου Βασιλείου. Σύλληψη και θανάτωση του Ντελή Μουσταφά.

19 Ιουνίου: Ο Α. Πρωτοπαπαδάκης καταλαμβάνει το φρούριο του Αλμυρού στα Χανιά.

22 Ιουνίου: Μάχη της Τσιβαράς Χανίων με 350 νεκρούς μουσουλμάνους και μόλις δύο χριστιανούς.

23 Ιουνίου: Νίκη των επαναστατών στον Γερόλακκο και στη Μαλάξα Χανίων με 100 Τούρκους νεκρούς.

24 Ιουνίου: «Ο Μεγάλος Αρπεντές» στο Ηράκλειο. 800 χριστιανοί του Ηρακλείου σφαγιάστηκαν. Ανάμεσά τους ο Μητροπολίτης Κρήτης Γεράσιμος Παρδάλης και οι Επίσκοποι Κνωσσού Νεόφυτος Φυντικάκης, Χερσονήσου Ιωακείμ, Λάμπης Ιερόθεος και Σητείας Ζαχαρίας.

27 Ιουνίου: Σφαγή 300 Σητειακών από τον αρχιγενίτσαρο Αφεντάκη στους Τουτρούλους.

28 Ιουνίου: Νικηφόρα μάχη των Κρητικών εναντίον των Αμπαδιωτών του Αμαρίου στο Βαθιακό. 100 μουσουλμάνοι νεκροί, ανάμεσά τους και ο αρχηγός τους Δελημουσταφάς.

3 Ιουλίου: Εκστρατευτικό σώμα 1.500 Τούρκων ξεκινά από το Ρέθυμνο προς τα Σφακιά. Στο χωριό Γάλλος τους σταματούν ο Πέτρος Μανουσέλης με τον Γεώργιο Δεληγιαννάκη. Η μάχη διήρκεσε τρεις ημέρες, με 100 νεκρούς μουσουλμάνους και 9 Κρητικούς.

5 Ιουλίου: Εκστρατευτικό σώμα 8.000 Τούρκων υπό τον Λατίφ πασά των Χανιών κινείται εναντίον των Σφακίων. Μάχη στους Κάμπους Χανίων με 500 μουσουλμάνους νεκρούς, ενώ πολλά λάφυρα πέφτουν στα χέρια των επαναστατών.

15 Ιουλίου: Πρώτη μεγάλη εκστρατεία των Τούρκων του Ρεθύμνου και του Ηρακλείου, με 12.000 στρατιώτες, με επικεφαλής τον Καούνη, εναντίον των Σφακίων, μέσω της επαρχίας Αγίου Βασιλείου. Πάνω από 2.000 νεκρούς άφησαν οι Τούρκοι σε αυτή την αποτυχημένη εκστρατεία. Πολλά λάφυρα και όπλα έπεσαν στα χέρια των επαναστατών.

20 Ιουλίου: Εκστρατευτικό σώμα 960 Τούρκων από το Ηράκλειο, με επικεφαλής τον Ομέρ Εφέντη, που προσέτρεξε προς βοήθεια του προηγούμενου σώματος, έπαθε ολοκληρωτική καταστροφή στα Σφακιά, αφού σκοτώθηκαν όλοι.

28 Ιουλίου: Δεύτερη μεγάλη εκστρατεία των Τούρκων με 15.000 στρατό με επικεφαλής τον Οσμάν πασά του Ρεθύμνου, εναντίον των Σφακίων, μέσω του Αποκόρωνα. Εκεί ενώθηκαν με τους Τούρκους των Χανίων, με συνολικό αριθμό 25.000 στρατιωτών. Η εκστρατεία κράτησε έναν μήνα, με ολοκληρωτική καταστροφή των χωριών των Σφακίων. Τεράστιες οι απώλειες των Τούρκων αλλά και αμάχων Κρητικών.

25 Οκτωβρίου: Άφιξη του Μιχαήλ Κομνηνού Αφεντούλιεφ στο Λουτρό ως Αρχιστρατήγου και Διοικητή της Κρήτης. Πολιτική οργάνωση της επανάστασης.

6 Δεκεμβρίου: Θάνατος του Πεντακοσίαρχου Γεωργίου Δασκαλάκη (Τσελεπή), εγγονού του Δασκαλογιάννη, σε μάχη στο Σέλινο Χανίων.