Ενθύμημα μικρής υλικής αλλά μεγάλης συναισθηματικής αξίας!

 

Το επάγγελμα του δασκάλου, παραδοσιακά και διαχρονικά, είναι δύσκολο. Τις περασμένες δεκαετίες γινόταν ακόμα δυσκολότερο αφού η έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής και εποπτικού υλικού στέκονταν μεγάλο εμπόδιο στη μαθησιακή διαδικασία.

Έτσι, ο δάσκαλος που σεβόταν τον εαυτό του, σκαρφιζόταν ένα σωρό τρόπους για να δημιουργήσει το δικό του, χειροποίητο, εποπτικό υλικό, με τα μέσα που μπορούσε να του εξασφαλίσει το ορεινό, δυσπρόσιτο χωριό, που υπηρετούσε ως δάσκαλος στο μονοθέσιο σχολείο του.

Ο αείμνηστος πατέρας μου, Ιωάννης Δερεδάκης, διορίστηκε ως δάσκαλος το 1963, σε ηλικία 24 ετών στα Καλυβάκια του Ν. Ηλείας, ένα χωριό που σήμερα δεν υφίσταται αφού εκκενώθηκε για τη δημιουργία του φράγματος του ποταμού Πηνειού. Μετά από δύο χρόνια μετατέθηκε στο 1θέσιο δημοτικό σχολείο Κεντροχωρίου του σημερινού Δήμου Αγίου Βασιλείου, όπου παρέμεινε μέχρι το 1971.

Οι εποχές δύσκολες, αφού ο δάσκαλος ήταν υποχρεωμένος να διαμένει στο χωριό, σε δωμάτιο που υπήρχε σε συνέχεια του σχολικού διδακτηρίου. Το ηλεκτρικό ρεύμα, εννοείται πως δεν είχε φτάσει ακόμα σε αυτά τα απομακρυσμένα χωριά της χώρας, ενώ η συγκοινωνία με το κεφαλοχώρι της περιοχής ήταν σπανιότατη. Σε αυτό το αφιλόξενο περιβάλλον, κάτω από το φως της λάμπας, έπρεπε ο δάσκαλος να δημιουργήσει το εποπτικό υλικό του για το μάθημα των επόμενων ημερών.

Τις προηγούμενες ημέρες, σκαλίζοντας κάποιες παλιές κούτες, ανακάλυψα έναν «θησαυρό» που μου έφερε στον νου παλιές θύμησες. Ένα πακέτο από τσιγάρα «ΑΣΣΟΣ ΦΙΛΤΡΟ ΚΑΣΕΤΙΝΑ» που κάπνιζε ο πατέρας μου πριν κόψει το κάπνισμα. Μέσα, όλα τα κεφαλαία γράμματα της «αλφαβήτας», χάρτινα, που είχε φτιάξει ο πατέρας μου εκείνα τα χρόνια των μονοθεσίων σχολείων, για να διδάσκει τα γράμματα στους μαθητές της Α’ τάξης.

Σήμερα, ένα τέτοιο εποπτικό υλικό φαντάζει απλό και παιδαριώδες. Αν όμως αναλογιστούμε τα μέσα της εποχής που φτιάχτηκαν, είναι πράγματι έργα μικροτεχνίας. Ο πατέρας μου είχε «κόλλημα» όπως λέμε σήμερα με τα «καλά» γράμματα και δεν φειδόταν χρόνου για να μάθει στους μαθητές του να γράφουν όμορφα, στρογγυλά και ισοϋψή γράμματα. Σε αυτό το πλαίσιο και τα χάρτινα αυτά γράμματα.

Όπως μου έλεγε παλιότερα, πού να βρει σκληρό χαρτόνι εκείνα τα χρόνια στα απομακρυσμένα χωριά που υπηρετούσε. Από το αδιέξοδο τον έβγαλε η σκληρή συσκευασία των τσιγάρων που κάπνιζε. Ο σκληρός χάρτινος πάτος του κάθε κουτιού, αφού τα κάπνιζε, χρησίμευε για τη δημιουργία ενός γράμματος. Σχεδίαζε με μεγάλη προσοχή το γράμμα, τηρώντας ευλαβικά τις συμμετρίες, και μετά το έκοβε με το ψαλίδι. Κάθε κουτί και από ένα γράμμα. Και βέβαια, ως αποθηκευτικός χώρος χρησίμευε πάλι ένα άλλο κουτί από τσιγάρα. Άλλωστε που θα μπορούσε να βρει κάποιο άλλο χάρτινο κουτί σε εκείνα τα χωριά;

Μέσα στο κουτί από τα τσιγάρα υπάρχουν και τα 24 γράμματα του ελληνικού αλφάβητου. 24 κουτιά από τσιγάρα «θυσιάστηκαν στον βωμό» της εκπαίδευσης! Υπήρχαν και άλλα κουτιά από τσιγάρα, με τα «μικρά» γράμματα και τους αριθμούς. Ίσως τα βρω κάποια στιγμή.

Αυτόν τον μικρό θησαυρό, που παραπέμπει στον αγώνα των δασκάλων μιας άλλης εποχής, που έβγαλαν επιστήμονες με μηδενικά μέσα, προτίθεμαι να τον δωρίσω στο Σχολικό Μουσείο του Δήμου Ρεθύμνης στην Αμνάτο. Ελπίζω να τον δεχτούν και να καταλάβει μια μικρή γωνίτσα σε κάποια προθήκη…