Αποσχολειοποιημένη εκπαίδευση

 

Έντονα προβληματίστηκα τις προηγούμενες ημέρες, όταν άκουσα στις ειδήσεις ότι μια μητέρα έχασε την επιμέλεια της δεκάχρονης κόρης της επειδή είχε επιλέξει να μην εγγράψει το παιδί στο σχολείο αλλά να αναλάβει η ίδια την εκπαίδευσή της στο σπίτι. Σύμφωνα με τη μητέρα, που είναι κυπριακής καταγωγής και καθηγήτρια Αγγλικών, θεωρεί ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι κακής ποιότητας και η παρεχόμενη κατ’ οίκον εκπαίδευση από την ίδια ευνοεί πολύ περισσότερο το παιδί, μαθαίνοντάς του πολλά περισσότερα πράγματα και κάνοντάς το περισσότερο ευτυχισμένο. Παράλληλα επιμένει ότι η κατ’ οίκον διδασκαλία (home schooling) είναι νόμιμη και ήδη θεσμοθετημένη σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Θα συμφωνήσω απόλυτα με τη μητέρα ότι το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν διεκδικεί δάφνες συγκριτικά με μοντέλα εκπαίδευσης που υπάρχουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στον αντίποδα, μου φαίνεται πολύ ριζοσπαστικό και τολμηρό το εγχείρημα της μητέρας να αναλάβει αυτήν την τεράστια ευθύνη.

Σαν εκπαιδευτικός προσπάθησα να φανταστώ εμένα στη θέση αυτής της μητέρας, να διδάσκω τα δικά μου παιδιά κατ’ οίκον. Ομολογώ ότι τρομάζω και μόνο στην ιδέα. Και δεν εννοώ ότι υπολείπομαι στο γνωστικό κομμάτι της διδασκαλίας. Αυτό, πιστέψτε με, είναι το λιγότερο.

Θα συμφωνήσω με τη μητέρα ότι ναι, πράγματι, υπάρχουν ανούσια μαθήματα και «άχρηστες» διδακτικές ενότητες στο αναλυτικό πρόγραμμα, τουλάχιστον του Δημοτικού Σχολείου. Αλλά εδώ υπεισέρχεται ο παράγοντας Δάσκαλος, με την ανθρώπινή του υπόσταση αλλά και με την επιστημονική του ιδιότητα και κατάρτιση. Στο Δημοτικό Σχολείο τουλάχιστον, σύμφωνα με τα νέα αναλυτικά προγράμματα, το σχολικό εγχειρίδιο δεν αποτελεί πανάκεια, αλλά έχει συμβουλευτικό και καθοδηγητικό χαρακτήρα. Ο εκπαιδευτικός μπορεί απλά να το συμβουλευτεί και μετά να προχωρήσει στην εκπαιδευτική διαδικασία, σύμφωνα με τις δυνατότητες, τις ανάγκες και τις προτιμήσεις των μαθητών της τάξης του.

Αυτό όμως που δεν μπορεί να υποκαταστήσει καμιά κατ’ οίκον διδασκαλία, κανενός εκπαιδευτικού συστήματος είναι η σχολική τάξη. Με τον όρο σχολική τάξη εννοούμε την αμφίδρομη σχέση που αναπτύσσεται τόσο μεταξύ των μαθητών όσο και μεταξύ δασκάλου-μαθητή. Μια σχέση που δεν μοιάζει με τη γονική, η οποία έχει τις δικές της μοναδικές ιδιαιτερότητες, σίγουρα σπουδαίες, αλλά και εντελώς διακριτές.

Η αλληλεπίδραση που αναπτύσσεται μέσα στη σχολική αίθουσα είναι μοναδική. Το παιδί κοινωνικοποιείται, μαθαίνει τον ρόλο του μέσα στην ομάδα, παίρνει και δίνει γνώση μέσα στο σύνολο. Και όταν μιλάμε για γνώση, δεν την εννοούμε μόνο με τη στενή έννοια του όρου. Μιλάμε για κοινωνική γνώση, δεξιότητες και συμπεριφορές που δεν μπορεί να την προσφέρει η δυαδική κατ’ οίκον διδασκαλία, όσο υψηλής ποιότητας κι αν είναι. Το παιδί μέσα στην τάξη θα κάνει φίλους αλλά και θα μαλώσει. Θα ανταλλάξει επισκέψεις με τους συμμαθητές του, θα βγει βόλτες μαζί τους, θα παίξει στο σχολικό προαύλιο, θα κάνει σκανταλιές, θα μάθει να υπακούει σε κανόνες, θα μάθει στον έπαινο αλλά και στην επίπληξη. Θα μάθει εν τέλει όλες αυτές τις δεξιότητες που θα του φανούν χρήσιμες όταν θα πρέπει να βγει στην κοινωνία των ενηλίκων.

Αλήθεια, η κατ’ οίκον διδασκαλία, μπορεί να τα προσφέρει αυτά;