Ηλιάννας Λυκούδη: "Θυμάμαι - Της Κρήτης τα ποιήματα"

 

Η μαντινάδα είναι μία μορφή έμμετρης ποίησης που αποτελείται από δυο στίχους που συνήθως είναι ιαμβικοί δεκαπεντασύλλαβοι σε ομοιοκαταληξία. Αποτελεί μέσο αυθόρμητης λαϊκής έκφρασης, κυρίως στην Κρήτη, που είναι ξακουστή για τις μαντινάδες της.

Η κρητική μαντινάδα διακρίνεται για την ιδιάζουσα έκφραση, το μεστό της φράσης και αντανακλά τα αισθήματα, τη σκέψη και τη ζωή του κρητικού λαού. Αντλεί τη θεματολογία της από ποικίλους τομείς και ανάλογα διακρίνονται σε σκωπτικές μαντινάδες, ερωτικές, ευκαιριακές και φιλοσοφικές. Είτε ως φιλοσοφία, είτε εκφράζοντας παράπονο , η μαντινάδα επί αιώνες συνοδεύει τους Κρητικούς σε όλες τους τις στιγμές και στις εκδηλώσεις, στο σημείο που όσοι δεν είναι από την Κρήτη την θεωρούν αποκλειστικά κρητική ποιητική δημιουργία.

Δεν είναι ξεκάθαρο από πού προέρχεται η ετυμολογία της λέξης. Κατά μια εκδοχή, η «μαντινάδα» προέρχεται από τις λέξεις μαντεύω + άδω (τραγουδώ), δηλαδή εκφράζω προφητική ποίηση. Κατά μια άλλη εκδοχή  το όνομα «μαντινάδα» θεωρείται εξελληνισμένος τύπος του ενετικού "mantinada" που προέρχεται από την ιταλική λέξη mandatum (μαντάτο, είδηση). Πάντως, είναι ξεκάθαρο ότι η μαντινάδα, ως μορφή ποιητικής δημιουργίας, υπάρχει από την εποχή της ύστερης βυζαντινής περιόδου κιόλας.  

Με αυτή τη μορφή της ποίησης μας φέρνει κοντά η Ηλιάννα Λυκούδη με τη νέα της ποιητική δουλειά που τιτλοφορείται «Θυμάμαι – της Κρήτης τα ποιήματα».

Η ποιήτρια σκόπιμα χρησιμοποιεί τον όρο «ποιήματα» αντί για «μαντινάδες» κάνοντας με αυτόν τον τρόπο την υπέρβαση, εντάσσοντας την κρητική μαντινάδα στην ευρύτερη ελληνική ποίηση, διατηρώντας, όμως, με σεβασμό τα στοιχεία εκείνα που έχουν κάνει τη μαντινάδα μοναδική ποιητική τεχνοτροπία. Με αυτόν τον τρόπο η Ηλιάννα Λυκούδη «αντιστέκεται» στη λαίλαπα των καιρών που «επιτάσσει» η κρητική μαντινάδα να έχει ως βασικό κορμό λέξεις και ιδιώματα από την κρητική διάλεκτο και ντοπιολαλιά του 19^ου και αρχών του 20^ου αιώνα.

Τα ποιήματά της είναι γραμμένα στην απλή νεοελληνική γλώσσα, ώστε να μπορούν να απαγγελθούν, να τραγουδηθούν και πάνω απ’ όλα να γίνουν κατανοητά τα νοήματά τους από τον οποιονδήποτε, είτε είναι Κρητικός είτε όχι.

Ως Κρητικοπούλα της διασποράς, μεγαλωμένη στην Αθήνα, με καταγωγή νησιώτικη (Κεφαλονιά και Κρήτη) κρατά μέσα της την κρητική παράδοση, ατόφια, όπως οι περισσότεροι Κρητικοί που αναγκάστηκαν να μεγαλώσουν μακριά από τη Μεγαλόνησο.

Η ποιητική ανθολογία – ας μου επιτραπεί ο όρος – διακρίνεται από ρομαντισμό και συναίσθημα από την πρώτη κιόλας ματιά, από το εξώφυλλο. Το μυρωδάτο γιασεμί περιπλέκεται σε εξώφυλλο και οπισθόφυλλο και διαχέει το άρωμά του και στις 112 σελίδες του καλαίσθητου τόμου των εκδόσεων ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗ. Στο οπισθόφυλλο, το χαϊκού

«Η μαντινάδα

Μια αστραπή

Μπορεί και να σε κάψει»

μας αποκαλύπτει άλλον ένα άγνωστο, αλλά αγαπημένο ποιητικό πειραματισμό, της Ηλιάννας Λυκούδη.

Εσωτερικά, σκόρπια, ένθετα ποιήματα, σε συνδυασμό με εικαστικές δημιουργίες της Άρτεμης Ζάννα, δίνουν «ποιητικές ανάσες»  στον αναγνώστη, δίνοντάς του την ευκαιρία για προβληματισμό, ενδοσκόπηση και μεγαλύτερη δυνατότητα κατανόησης των μαντινάδων που κατακλύζουν τη Συλλογή.

Η συλλογή μαντινάδων της Ηλιάννας Λυκούδη πρόκειται για μια καινοτόμα προσπάθεια που σίγουρα θα δημιουργήσει αίσθηση και γιατί όχι, μια καινούργια σχολή στην κρητική μαντινάδα.

Εύχομαι να είναι καλοτάξιδο!