Χαρίδημου Παπαδάκη: «Οι λεπροί στην Κρήτη. Μεσκίνηδες».

Βιβλιοπαρουσίαση.

Τελικά, το έχει στο αίμα του ο Χάρης Παπαδάκης, είναι καρφωμένο βαθιά μέσα στο είναι του, να μην ασχολείται, να μην τον συγκινούν τα μεγάλα και τα σπουδαία. Δεν εξηγείται διαφορετικά ότι η συγγραφική του έρευνα- ενασχόληση, έχει να κάνει είτε με ταπεινά κτίσματα είτε με περιθωριακές κοινωνικές ομάδες.

Και στις δυο περιπτώσεις, όμως, έχει καταφέρει, με το «ινάτι» που τον χαρακτηρίζει, να αναδείξει τα «Χασαπιά του Ρεθύμνου» ως ένα από τα κορυφαία δημόσια κτίσματα της πόλης και να δημιουργήσει ενοχές και τύψεις στους «κρατούντες» για την κατεδάφισή τους. Στη συνέχεια, με την παρουσίαση των «Χαλικούτηδων», μας έκανε όλους να επαναπροσδιορίσουμε τον όρο και να δούμε με περισσή συμπάθεια την κοινωνική αυτή ομάδα, που για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα έζησε στο νησί μας.

Τώρα, ο Χάρης, με το τελευταίο του πόνημα «Οι λεπροί στην Κρήτη. Μεσκίνηδες» μας φέρνει σε επαφή με ένα θέμα «ταμπού». Τους λεπρούς, ή Χανσενικούς, ή Μεσκίνηδες στην κρητική διάλεκτο. Αυτή του την εμμονή για την ενασχόληση με τα μικρά και ταπεινά, δικαιολογεί ο ίδιος στα προλεγόμενα του βιβλίου του: «Η ιστορία διασώζει τα ονόματα των αρχόντων, των στρατηγών των πολιτικών, ακόμα και των προδοτών. Αντίθετα, αγνοεί τις φτωχές, περιθωριοποιημένες ομάδες, τους άλλους. Ανάμεσα σ’ αυτούς συγκαταλέγονται και οι λεπροί, οι μεσκίνηδες της Κρήτης». Παράλληλα, ο συγγραφέας μας αποκαλύπτει ότι η έρευνά του για τους λεπρούς, έγινε με αφορμή την προηγούμενή του έρευνα για την άλλη περιθωριοποιημένη ομάδα, τους Χαλικούτες.

Το βιβλίο ξεκινά με την εννοιολόγηση του όρου, και τη διαχρονικότητα της νόσου του Χάνσεν, από ιατρικής άποψης. Στη συνέχεια κάνει μια σύντομη αλλά περιεκτική αναφορά στα λογοτεχνικά κείμενα και βιβλία που έχουν ως πηγή έμπνευσης την «ιερά νόσο», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά. Ο Χάρης συνεχίζει με μια ιστορική ανασκόπηση των λεπρών στην Κρήτη, από την περίοδο της Βενετοκρατίας (1204), μέχρι την Κρητική Πολιτεία (1913).

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα περιηγητικά κείμενα και στις αναφορές τους στους λεπρούς της Κρήτης, όπου μπορεί ο αναγνώστης, μέσα από γλαφυρές αλλά και σκληρές περιγραφές, να διαπιστώσει την περιθωριοποίηση και τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης των λεπρών.

Η έρευνα του συγγραφέα συνεχίζεται στις συνοικίες των λεπρών στην Κρήτη, τις λεγόμενες «Μεσκινιές» ή «Λωβοχόρια», στα Χανιά, στο Ρέθυμνο και το Ηράκλειο. Και βέβαια, το βιβλίο τελειώνει με τη Σπιναλόγκα, το νησί που το όνομά του είναι άρρηκτα δεμένο με τη λέπρα, όχι μόνο στην Κρήτη, αλλά και στην Ελλάδα ολόκληρη, αφού από το 1904 ως το 1957 η μικρή νησίδα αποτελεί το χώρο της σιωπής, το χώρο των ζωντανών-νεκρών, το μέρος που «ο εισερχόμενος ας αποθέση πάσαν ελπίδαν».

Για μια φορά ακόμη, θερμά συγχαρητήρια στο φίλο Χάρη Παπαδάκη που με το πάθος, το πείσμα και την ενδελεχή ιστορική και επιστημονική έρευνα, μας παρουσίασε ένα μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα, μια κοινωνική μάστιγα-νόσο, που έπληξε και στιγμάτισε μια ολόκληρη εποχή και την κοινωνία ολόκληρης της Κρήτης.